معرفی کتاب: مبانی طراحی - Design Basic
مبانی طراحی
نویسنده: دیوید ای. لائور، استیون پنتاک
مترجم: محمد تقی فرامرزی
نشر لاهیتا
کتابی که در این مطلب معرفی می‌کنم، از کتب آموزشی و پرباری است که برای آشنایی و استفاده هرچه بیشتر و بهتر، دانش‌آموزان، دانشجویان و علاقمندان هنرهای تجسمی ارائه می‌شود.
رشد و تقویت درک تصویری افراد جامعه به دلیل تولید و انتشار انواع و اقسام تصاویر در زندگی مدرن و امروزی، ضروری و حتی واجب است. کم لطفی جامعه و مدیران فرهنگی و هنری کشور به هنرهای تجسمی و بصری، هم مخاطبین را از لذت بردن و بهره‌گیری از اینگونه زیبایی‌ها محروم ساخته و هم متولیان امرِ آفرینش را به روزمرگی و جاماندن از قافله‌ی آفرینشگران زیبایی، دچار کرده است.
کتابی که در این مطلب معرفی می‌کنم، از کتب آموزشی و پرباری است که برای آشنایی و استفاده هرچه بیشتر و بهتر، دانش‌آموزان، دانشجویان و علاقمندان هنرهای تجسمی ارائه می‌شود.
کتاب "مبانی طراحی" در قطع رحلی و تمام رنگی در 328 صفحه توسط نشر لاهیتا در سال 1391 به چاپ رسید.
کتاب شامل 2 بخش و 13 فصل است. در بخش نخست، به اصول طراحی و در بخش دوم به عناصر طراحی پرداخته است.
در بخش اصول طراحی، مباحثی مانند فرایند طراحی، یکپارچگی، تاکید و نقطه‌ی کانونی، مقیاس و نسبت، تعادل و ضرب‌آهنگ آمده است که به گونه‌ای نگاه کلان‌نگر به یک اثر هنری را آموزش می‌دهد.
در قسمت عناصر طراحی هم، توجه به جزئیات و عوامل تشکیل‌دهنده‌ی اثر هنری ، مورد تاکید است: خط، شکل، بافت، رنگ و ...
فرم و ترکیب کلی اثر، سرشار است از تصاویر و نقش‌هایی که به خواننده‌ی علاقمند کمک می‌کند تا دانش بصری‌اش را با حداکثر امکانات تصویری، اعم از تصاویر گرافیکی، نقاشی و عکس ارتقا بخشد، برخلاف برخی کتب آموزشی هنرهای تجسمی که تنها با کلمات، درک تصویری خواننده را تقویت کند!
مشاهده‌ی انواع نمونه‌ها و جلب توجه خواننده و بیننده به جزئیات هر طرح و نقشی، کتاب را به کارگاهی عملی تبدیل کرده که مخاطب به انتخاب و گزینش خود می‌تواند، بارها و بارها مطالب آن را مرور کرده و عناصر آن را در طرح‌ها و مثالها جستجو کند.
علاوه بر این، با وجود تصاویر متعدد، صفحه‌بندی کتاب از هرگونه آشفتگی و سردرگمی مبراست و کمتر امکان دارد از مطالعه‌ی متون و تماشای تصاویر خسته شوید.
نکته‌ی مهمتر برای خواننده ایرانی، ترجمه‌ی کاملاً حرفه‌ای و تخصصی جناب آقای محمدتقی فرامرزی است. سابقه‌ی ترجمه‌های روان و وفادارانه به زبان مبدا و مقصد ایشان از کتب هنری زبانزد اهل مطالعه و هنر است. کتبی همچون هنر در گذر زمان اثر هلن گاردنر، تاریخ هنر نوین اثر ی. ه. آرناسن و تاریخ رئالیسم اثر بوریس ساچکوف از نمونه‌های مثال‌زدنی ترجمه‌های این مترجم و پژوهشگر است.
از ویژگی‌های مثبت کتاب، نوسان نویسنده در بررسی و تحلیل آثار، مابین دوران کلاسیک، مدرن و حتی پست‌‌مدرن است. لذا محتوای کتاب هم دارای وجهه‌ای سنتی است و هم مدرن و امروزی. خواننده با مطالعه‌ی صبورانه و دقیق کتاب پس از مدتی قادر خواهد بود با هر گونه اثر تجسمی ارتباط برقرار کند.
پرهیز از اطاله‌ی کلام و بدیهیات، و تاکید بر هسته‌ی مرکزی آثار هنری، از خصوصیات نوشته‌های عصر جدید است که اغلب در کتب آموزشی و حتی آکادمیک جوامع پیشرفته نیز، می‌توان مشاهده کرد.
به عنوان نمونه اشاره می‌کنم به تحلیلی از نقاشی "دوئل پس از بالماسکه" اثر ژان لئون ژروم (1857 تا 1859):
در صفحه 68 ذیل عنوان آثار هنری پیکره‌دار و انتزاعی آمده است: "در این نقاشی یک داستان بازگویی می‌شود: دوئل به دنبال پایان یافتن میهمانی بالماسکه. شخصیت‌ها در فضای صحنه مانندِ یک میدان پوشیده از برف چیده شده‌اند. منظره‌ی دوردست و کاسکه‌ای که به انتظار ایستاده، درست به اندازه‌ی یک پس‌آویز صحنه، گنگ و ساده‌نمایی شده‌اند. یکپارچگی، تا حدی بسیار زیاد، بر اثر استفاده از تعداد محدودی رنگ های مشابه به دست آمده است که امکان برجسته دیده‌شدن پیکرههای غم‌انگیز در دل کنتراست (تضاد رنگ) با آنها را فراهم می‌آورد. یکپارچگی در نزدیکی شخصیت‌ها به یکدیگر نیز احساس می‌شود. به اضافه یک خط پیوستگی که از پیکره‌ی افتاده‌ی پی‌یرو تا پیکره‌ی دلقکی که از آنجا دور می‌شود، امتداد می‌یابد. اثری روایت‌گونه چون این، از هنرمند می‌طلبد که تا حد ممکن، در نقش یک کارگردان فیلم عمل کند، و گونه‌ای مهارسازیِ یکپارچگی، نقش تعیین‌کننده خود را در به هم پیوندزدنِ اجزای داستان ایفا کند."
و یا در صفحه 106 و ذیل عنوان به‌کارگیری عدم تعادل برای تنش‌آفرینی آورده شده:
"انتقال نامتعادل وزن، به ظاهر با عنوان تابلو هم‌آهنگی دارد: هر جسم نامتعادل، معمولاً تا زمانی که به تعادل نرسد، همواره در حال حرکت و انتقال خواهد بود. این تاثیرگذاری، در این تابو نیز تحقق می‌یابد، که در آن توجه بیننده بر پیکرههای دورشونده‌ای جلب می‌شود که نقش وزن متعادل کننده را در این تنش ایفا می‌کند."
